Me Sahyadri April 2019

/ Sahyadri Geographic by Vivek Kale
 

 
 


 

Me Sahyadri
April 2019
Volume 6, number 4, # 81
Mysteries of Koyna Valley –Rudreshwar Caves
Please use minimum 1280 pixel horizontal screen resolution for viewing. Please be patient while all the images in webpage are loaded. Please do not use the images for any commercial use without permission. Text in Marathi and English is not exact translation. Please give sufficient time to allow the photographs to load. Special thanks to all those who helped me during the compilation and for the help and guidance during the activity.
 
देशाची आर्थिक प्रगती व्हावी असे सर्व नागरिकांना वाटणे सहाजिक आहे. अर्थकारणामुळे मिळणारा रोजगार, समृद्धी यासाठी सर्वांनाच आर्थिक प्रगती हवी हवीशी वाटते. आर्थिक प्रगती होताना, त्याचा दिर्घकाळात समाजावर, निसर्गावर, वातावरणावर दुष्परिणाम होणार नाही याची काळजी घेणे महत्वाचे आहे. मनुष्याच्या भावी पिढ्यांना पाणी, शुद्ध हवा, योग्य वातावरण मिळत रहावे अशी भावना मनात रुजणे महत्वाचे आहे. वाढत्या आर्थिक प्रगतीमुळे नैसर्गिक संपदेवर ताण येतो. प्रगतीसाठी प्रदुषण होते. जंगले, माळराने, व इतर अधिवास नष्ट होतात. वसुंधरेवर रहाणाऱ्या इतर जीवांचा मात्र मनुष्य फारसा विचार करत नाही. आर्थिक प्रगती करताना, मनुष्य निसर्गाची हानी करत आहे. मुळताच माणसाला निसर्गाचे महत्व समजणे हे सध्याच्या आपल्या प्रगत जीवनशैली मुळे अवघड झाले आहे. आर्थिक प्रगती, समाजाची प्रगती व निसर्ग संपदेची निगा, यांचा समतोल राखणे काळाची गरज आहे.
सह्याद्री (पश्चिम घाट) हा एक नैसर्गिक संपदेचा, वैविध्यतेचा, भौगोलिक व ऐतिहासिक ठेवा आहे. वाढत्या मानवी अतिक्रमणाचा, सह्याद्रीच्या विविध घटकांवर होणारा दुष्परिणाम भविष्यात आपल्यालाच धोका निर्माण करेल, यात शंका नाही. शुद्ध पाणी, हवा व उर्जा, भावी पिढीला मिळण्यासाठी, नंद्यांचे उगम असलेला सह्याद्री व त्याभागातील जंगले टिकवणे महत्वाचे आहे. सह्याद्रीच्या महत्वाच्या घटकांचे महत्व छायाचित्रांद्वारे प्रकट करण्याचा मी येथे प्रयत्न केला आहे. येथील पक्षी, प्राणी, वनस्पती, अधिवास, किल्ले व लेणी अशा विविध विषयांबद्दल आपण समजुन घेऊ.
As the economic development has taken the center stage, the balance between the environmental sustenance and socio economic development will be under the scanner. As most experts with balanced views have proclaimed, Indian wildlife and ecological system sustenance will be under threat, unless precautions are taken with the help of appropriate research and long term national interests. As we encounter the economic development, many habitats which indirectly or directly help sustainable development will be damaged. The awareness to gauge the success by sustainable development and not by year to year growth is a distant dream any environmentalist will assume in current scenario.
Western ghats, or Sahyadri as we all call it as, is a treasure trove of spectacular landscapes, biodiversity, flora, fauna, some amazing geological wonders and man made monuments. With the increasing pressure from human encroachment, all these elements are under stress and in turn are under depletion. Western ghats should be left untouched by human beings, to protect their future generations from getting short of resources, such as water, energy and clean air. The important elements of western ghats, which need protection are highlighted in the new version of Photo journal, Me Sahyadri Magazine.
 

 

““
 
Me Sahyadri – April 2019
 
कोयना खोरे लेणी मोहेमेचा सारांश :
मावळातील भाजे, बेडसे आणि कार्ले लेणी अप्रतिम आहेत. त्यामुळे या भागातील इतर लहान लेण्यांकडे फारसे कोणी फिरकत नाही. आम्ही चार समविचारी मित्रांनी मात्र या हरवलेल्या लेण्यांची शोधाशोध करण्याचे ठरवले. एकोणीसाव्या शतकात जेम्स बर्जेस आणि जेम्स फर्ग्युसन या दोन इंग्रज विद्वानांनी भारतातील लेणी धुंडाळली होती. त्यांनी १८८० साली "केव्ह टेम्पल्स ऑफ इंडिया" या पुस्तकाचे प्रकाशन केले. या पुस्तकात मावळातील लहान लेण्यांचा फारसा तपशिल नसला तरी, या मावळातील इतर लहान लेण्यांबद्दल ५-६ वाक्यांमध्ये आम्हाला त्रोटक का होईना माहिती मिळाली. त्यांनी उल्लेख केलेली, काही ठिकाण सापडली, तर काही ठिकाण काहीही केल्या सापडेनात. कदाचित न सापडलेली ठिकाण नष्ट झाली असावीत.
ग्रामीण मावळ लेणी शोध मोहिमेच्या धरतीवर आम्ही कराड जवळ असलेल्या अल्प परिचित लेण्यांना भेट देण्याचे ठरवले. मावळ लेणी मोहिमेतील अनुभवाचा उपयोग कोयना भागातील लेणी धुंडाळायला उपयोग झाला. आमच्या संघात विवेक काळे, अमेय जोशी, जितेंद्र बंकापुरे, साईप्रकाश बेलसरे, मिलिंद लिमये आणि निनाद बारटक्के असे हुरहुन्नरी भटके सामिल झाले. बाळासाहेब येळवंडे या माझ्या मित्राची आणि पोफळीच्या सदफ कडवेकर ची मदत मिळाली.
शोध मोहिमेत लागणाऱ्या खाऊची सोय करणे, विषय आणि ठिकाणाचा आधी अभ्यास करणे, प्रवासाची सोय करणे, गावकऱ्यांकडे लेण्यांबद्दल चौकश्या करणे, मोहिमे दरम्यान गचपणातुन वाट शोधणे, लेण्याच्या अवशेषांची चित्रे/नकाशे काढणे, छायाचित्रे काढणे, जि. पि. एस. यंत्रावर वाटेबद्दल माहिती नोंदवणे, लेण्यात लहान बारकावे शोधणे, लेण्यांचे विश्लेषण करणे, नोंदी करणे, अशी वेगवेगळ्या प्रकारची काम वाटुन घेण्यात आली. प्रत्येक ठिकाणी जाताना, घरचा अभ्यास करावा लागला. जुनी पुस्तके, नकाशे धुंडाळले गेले. गावातल्या मित्रांची मदत झाली. गावागावात चौकश्या केल्या. गडद, लेणे, गुहा, कपार, भोगदा, विहार, पांडवांनी एका रात्री बनवलेली गुहा असे अनेक शब्द वापरुन चौकश्या झाल्या. बकऱ्या, गाई घेऊन डोंगरात फिरणारे गुराखी मात्र दरवेळेला मदतीला धाउन आले. वाटांचे आणि दिशांचे अंदाज मिळाले. जुजबी माहिती घेऊन ठिकाण शोधणे या प्रकाराचा चांगला सराव झाला.
कधी काटेरी करवंदींच्या खालुन खुप सरपटाव लागल तर कधी घसाऱ्यावर हात टेकावे लागले. लेण्यांमध्ये मोठे कोळी (स्पायडर), कातळ पाली, वटवाघळ, मधमाश्या, पाकोळ्या, घुबडं भेटले. आमच्या मुळे त्यांना उगाच त्रास झाला, असा अपराधीपणा वाटला. बहुतांश ठिकाणी कोणत्या ना कोणत्या प्रकारची जोखिम होती. वटवाघळ, लेण्यातील धुळ, काळोख, मधमाश्या, काटेरी वनस्पती, घसारा, गुहेतील ऑक्सिजन चा अभावआणि इतर न दिसणारे धोके यावर मात झाली. मोहिमेसाठी, विजेऱ्या, जि. पि. एस., मोजपट्या, दोऱ्या, लेजर यंत्र, नकाशे, गुगल मॅप, जाळीच्या टोप्या या सर्व जंत्रीचा उपयोग झाला. एकूण मिळुन नविन अपरिचित ठिकाण/वास्तु पहायला मिळाल्या, कोयनेचा भुगोल जरा अजुन नीट लक्षात आला. नविन प्रश्न पडले आणि नविन कोडी सोडवयाला मिळाली. तर्क वितर्क झाले.
About the Koyna Valley Cave exploration :
For last few years we have been exploring the MAVAL region od Pune district in search of ancient rock cut caves. Most of the caves are known and studied in depth by several researchers. While revisitng some of the lesser known rock cut caves we observed many new aspects of these caves which have been overlooked. At few places new rock cut caves were noticed which are not recorded in academic literature. We explored and found few beautiful places. The very concept of creating a hermit cave somewhere high up in the hills is fascinating. These places often are full of tranquility and nothing else. With very little architectural evidences and clues, the academicians have obviously ignored these places. It was James Fergusson and James Burgess, during their exhaustive study of “Cave temples of India, 1880” mentioned few of these hermits in Maharashtra.
With the little clues and exhaustive investigation, team of five members, Saprakash Belsare, Amey Joshi, Ninad Bartakke, Jitendra Bankapure and Vivek Kale started the exploration. The journey to locate, trek and analyse these hermit caves itself was fascinating. We met many villagers who were unaware of these places, but also met few shephards who were precisely aware of the hermits and gave us tentaive guidance. In line with Maval cave exploration, we visited Koyna valley for its recorded but less known rock cut caves. There is a very brief mention about the misceleneous caves of Maharashtra by James Fergusson and James Burgess in their work. Based on available information we decided to search these caves and monuments. The activities were planned. The food, travel , track exploration in difficult and routes full of foliage, enquiring the villagers about the caves, drawing skecthes and maps, photography, GPS data collection, making notes and analysing the information, observing the minor details of the caves etc activites were distributed amongst the team members.
We met many bats, owls, geckos, lizards, large spiders, martins, honeybees during the treks. Often we felt sad that we disturbed them to see the caves. Most of these places are hazardous due to pitch darkness, bats, dust, thorny plants, honeybees, low oxygen level in caves and rock patches etc. The high intensity torches, GPS tool, measuring tapes and measuring laser tool, Honeybee protection caps, maps, google maps, photographs etc were useful during the mission. In this photoessay, I have compiled the information and photographs of Rudreshwar caves, in Koyna Valley. cave complex.


 

 

““ 
The banner has been published here to improve the awareness of the trekkers and tourists visiting the various mountain forts, mountains in north western ghats. Please avoid accidents, by following good outdoor ethics such as no swimming in cisterns at mountain forts, no rock climbing without proper technical equipment and expertise. Please do not adventure, trek with any group or individually without understanding the risks associated. The frequency of the solo trekker fatalities have increased recently. Please strictly avoid solo treks. Please also avoid treks to mountains in large commercial groups, as it leads to damage to biodiversity of these high elevation ecological islands. Please respect the wildlife and biodiversity of the region. This has become more important as the ever increasing human interference is leading to severe damage to fragile ecosystems. Please be aware of the wildlife and biodiversity of the mountains before visiting these mountains. Please follow outdoor ethics. Follow ASI and Forest department rules. The concept of use of symbols for outdoor ethics was conceived and designed by "Sahyadri Trekker Bloggers Group".
 
 

 

 
1. Karad-Chiplun trade route Map, Maharashtra, India
 
 

 

 
2. Map, Koyna Valley Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
कोयना नदीचा उगम महाबळेश्वर येथे होतो. पुढे दक्षिणेकडे पण घाटमाथ्याजवळच कोयनानगर येथे या नदीवर धरणाची भिंत आहे. इथ पर्यंत उत्तर दक्षिण प्रवास करत आलेली कोयना नदी येथुन पुढे मात्र पश्चिम पुर्व अशी वाहु लागते. कोयनानगर ते कराड या पश्चिम पुर्व पठारी भागातुन जाताना या नदिच्या दोन्ही बाजुस म्हणजे उत्तरेला आणि दक्षिणेला डोंगररांगा आहेत. कोयना नदीच्या उत्तरेकडे असल्या डोंगररांगेत असलेल्या रुद्रेश्वर लेण्याची माहिती या सदरात मांडली आहे. सदर लेणी येराडवाडी आणि नवसारवाडी गावाजवळ असलेल्या डोंगरात आहेत. प्राचिन काळी अंदाजे २००० वर्षांपुर्वी भारताचा व्यापार इजिप्त, ग्रीक राज्यांबरोबर होत असे. दक्खन च्या पठरावरुन वस्तु कोकणातील बंदरंपर्यंत पोहोचवल्या जात. तेथुन पुढे समुद्रमार्गे ब्यापार होत असे. कराड हे महत्वाचे व्यापारी केंद्र होते. येथुन माल कोकणापर्यंत चिपळुण आणि इतर ठिकाणाच्या खाड़्यांपर्यंत पोहोचत असे. या व्यापारी मार्गा च्या आजुबाजुला अनेक ठिकाणी बुद्ध लेणी पहावयास मिळतात.
Koyna river originates at Mahabaleshwar. It has very large dam built on it at koynanagar in Patan tehsil of Satara district. After Koynanagar the river flows towards east before it reaches Karad. This region of Koyananagar to Karad is here considered as Koyna valley. The river flows through a flat basin flanked by hill ranges on either side of it. In this photoessay, one of the caves on the northern side hill range is discussed. Out of six lesser known caves in this northern hill range facing Koyna, Rudreshwar is one of the facinating rock cut cave of this region. The caves are located near the villages Yeradwadi and Navsarwadi. In ancient India about 2000 years back India used to trade with other western civilisations such Persia, Greece and Egypt. The trade used to be carried out by road from Deccan plateay through a trade center till the ports on west coast. The goodswere then transported through sea route to Egypt, Greece etc. The land route from deccan plateu to west coast was decided based on the convenience. Karad was important trade center on the deccan plateau. The goods were transported from Karad to Chiplun and other Konkan ports through Koyna valley and the pass through the wetsern ghats. Hence many buddhist caves can be seen around the Koyna valley due to this trade route from Karad to Chiplun.
 

 

 
3. Aerial Map, Koyna Valley Caves, Satara district, Maharashtra, India
 


 

 

 
4. Layout – Rudreshwar Caves complex, Satara district, Maharashtra, India
 
कोयनानगर-कराड रस्त्यावर येराडवाडी आणि नवसारवाडी गाव आहेत. या गावाजवळच्या डोंगरात रुद्रेश्वर लेणी आहेत. गावातल्या रस्ताने आम्ही चौकशी करत गावाच्या मागच्या बाजुला गेलो. येथुन पुढे रस्त्याने डोंगरपायथा गाठला. डोंगराच्या एका लहान नाळेजवळ आलो. आम्ही एकदाचे लेण्यासमोर पोहोचलो. झाडोऱ्यामुळे लेणी दुरुन दिसत नाहीत. येथे लेणी समुहाचे तीन भाग आहेत. डाव्या बाजुला (पश्चिमेला) मुख्य चैत्यगृह आहे. त्यात आत महादेवाची पिंड आहे. चैत्यगृहाच्या पुर्व बाजुला लगत एक विहार आहे. विहारात एक दालन आणि आठ खोल्या आहेत. चैत्यगृहाच्या डाव्या बाजुला (पश्चिमेला) धबधबा आहे. धबधब्याजवळ पाण्याची टाकी आहे. एक अर्धवट खोदालेली गुहा आहे. लेणीसमुहापासुन थोडे दुर उजवीकडे (पुर्वेकडे) धबधब्याजवळ एक पाण्याचे टाके आहे.
Yeradwadi and Navsarwadi are two adjascent villages on the Karad-Patan highway. The caves are located at about 50 meter altitude above the surrounding plateaue. After scrambling through the village small roads, we could reach very close to the base of the hill range on a rough road. There is step way to reach the caves. From here it took hardly 20 minutes to reach the caves. The cave can not be seen from distance due to foliage. One can approcah cave from the left side of the stream, using the steps. The caves are hidden up in the hill. This cave complex can be divided in to 3 sections. The main chaityagriha in the left side. The vihar cave consisting of 8 cells and a hall is adjascent to Chaityagriha (east side). Other excavations here include couple of water cisterns. One is located on the left side near a waterfall and the other one is located little away from the caves on the east side close to another waterfall. There is also a incomplete cavern on the right side of the vihar.
 

 

 
5. Layout - Rudreshwar Chaityagriha, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
5A. Layout - Rudreshwar Vihar, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
6. Steps to Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
7. Steps to Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
8. Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
9.Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
10. Chaityagriha, Rudreshwar caves, Satara district, Maharashtra, India
 
लेणीसमुहाच्या डाव्या (पश्चिम) बाजुस मुख्य चैत्यगृह आहे. चैत्यगृहाची दर्शनी भिंत पडली आहे. मात्र वरच्या बाजुला दर्शनी भागात चौकोनी गवाक्ष अर्धवट कोरलेले दिसते. त्याच्या खाली मुख्य दरवाजाची गोल कमान अर्धवट तुटलेली दिसते. चैत्यगृहाचे छत अर्धदंडगोलाकृती आहे. चैत्यगृह अंदाजे ५.८ मीटर रुंद, ११.३ मीटर लांब आणि ४.७५ मीटर उंच आहे. चैत्यगृहात खांब आहेत. या भागातील डोंगराचा दगड ज्वालामुखी च्या ब्रेस्सिया पासुन तयार झाल्यामुळे तो सच्छिद्र असतो. त्यामुळे असा दगड ठिसुळ असतो. यात लहान लहान दगड एकमेकांना चिकटल्यासारखे दिसतात. यातील मृदु भागाची धुप झालेली असते. आणि सच्छिद्र कणखर भाग राहिलेला दिसतो. यामुळे खांबांची आणि चैत्यगृहाच्या दर्शनी भिंतीची पडझड झालेली दिसते. स्तुप मात्र आज येथे अस्तित्वात नाही. येथे एक महादेवाची पिंड असुन त्याला इथे रुद्रेश्वर नावाने संबोधतात. च्त्यगृहात एकुण २१ खांब आहेत. या खांबांपैकी २ पुढील खांब षटकोनी आहेत. तर इतर १९ खांब मात्र अष्टकोनी आहेत. चैत्यगृहात जमिनीवर भराव टाकुन दगडी फरसबंदी केली आहे. यामुळे चैत्यगृहाची उंची कमी झालेली आहे. चैत्यगृहात नेहेमी स्तुप चैत्यगृहाच्या आतल्या बाजुच्या गोलाईच्या मध्ये असतो. महादेवाची पिंड मात्र या गोलाईच्या मध्यबिंदुवर नसुन थोडी दर्शनी बाजुला आहे. पिंडीवरुन खाली पडणारे अभिषेक जल एका कुंडात जमा होते. या ठिकाणी दगडी फरसबंदी नाही. तेथे मुळ कोरलेल्या जमिनीची पातळी कळते. कुंड अंदाजे ०.३५ मीटर खोल असुन याचा अर्थ असा होतो की फरसबंदीची उंची अंदाजे ०.३५ मीटर आहे. चैत्यगृहाची मुळ उंची अंदाजे ५.१ मीटर असावी. खांबांच्या मागे प्रदक्षिणा मार्ग आहे.या मार्गावर फरसबंदीची मुख्य चैत्य दालना पेक्षा अजुन जास्त आहे. येथे फरसबंदीची एकुण उंची ०.८ मीटर असावी. प्रदक्षिणा मार्गाची मुळ उंची अंदाजे २ मीटर असावी. आज ती फक्त १.२ मीटर (सर्व सामन्य माणसाच्या उंची पेक्षा कमी) आहे. त्यामुळे या प्रदक्षिणा मार्गावरुन आता प्रदक्षिणा घालता येत नाही. तेथे आता बसण्यासाठी जणु एक कठडा झाला आहे.
The main chaityagriha has a apsidal curved roof, with vertical side walls. The width, length and height of the chaityagriha is 5.8 m, 11.3 m, 4.75 m respectively. The stupa is missing. There is a Mahadev Pindi in Chaityagriha. The chaityagriha has octagonal pillars around the missing stupa. There are about 19 pillars with octagonal crosssection and there are 2 hexagonal cross sectional pillars in front. Total 21 pillars are present in this chaityagriha creating a separate pasaage for the Pradakshina (circumnavigation) around the Stupa. However the floor level behind the pillars is lifted up by masonary work making It thus difficult to circumnavigate the missing Stupa. The chaityagriha has interesting façade most of which has collapsed. The upper section of the façade is still hanging from the roof and has one incomplete rectangular window and a semicircular upper part of the entrance doorway. Geologically most of this region one can see rocks which are nothing but volcanic breccia. In this structure, the hard substance is left behind in the rocks with soft material erosion over the time period. The lumps of stones clubber together structure can be seen in the stupa of this cave. The structure hence is fragile in nature. Most of the pillars and thin front façade have partially collapsed. As mentioned above the masonary work on the floor has reduced the vertical height of the circumnaviation path. Similarly the masonary floor work has reduced the vertical height of the main hall in chaityagriha. The drain for Abhishek water adjascent to MAHADEV pindi indicates that the height by which the chaityagriha flooring has been lifted up by masonary work. Around 0.35 meter depth of the drain indicates that atleast 0.3 meter high masonary work has been done on the flooring of main hall. Similarly behind the pillars about 0.35 + 0.4 = 0.75 meter masonary work has been added to the flooring. Hence the actual height of the chaityagriha which is currently 4.75 meter must be about 5.1-5.2 meter. And the circumnavation path height which is now about 1.2 meter (less than height of average human being) must have been atleast 2.0 meter.
 

 

 
11. Chaityagriha, Rudreshwar caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
12. Chaityagriha, Rudreshwar caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
13. Mahadev Pindi at Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
14. Stupa at Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
15. Mahadev Pindi at Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
16. Mahadev Pindi at Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
17. Mahadev Pindi, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
18. Nandi, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
19. Pillars in Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
चैत्यगृहाच्या उजवीकडे (पुर्वेकडे) एक विहार आहे. दालनाचा आकार अंदाजे ५ मीटर x ६ मीटर x २ मीटर आहे. दालनाच्या डाव्या (पश्चिम) भिंतीत २ खोल्या आहेत. दालनाच्या मागच्या भिंतीत ३ खोल्या आहेत. दालनाच्या उजव्या (पुर्व) भिंतीत ३ खोल्या आहेत. या सर्व खोल्यांमध्ये बाक आहेत. विहार चैत्यगृहाच्या नंतर बनविला असावा असे खोल्यांच्या रचनेतुन स्पष्ट होते. विहारातल्या काही खोल्यांमध्ये भिंतीत जुना मुलामा दिसतो. खोलीचा आकार अंदाजे १. ६५ मीटर x २ मीटर x २ मीटर आहे. चैत्यगृहाच्या डाव्या बाजुला एक धबधबा आहे. याच्या बाजुला एक पाण्याचे टाके आहे. विहाराच्या पुर्वेला काही अंतरावर एक लहान गुहा आहे. तर पटांगणाच्या कोपऱ्यात पुर्व कोपऱ्यात अजुन एक धबधबा आहे. यात अजुन एक पाण्याचे टाके आहे
On the right side of main chaityagriha, there is a cave with 8 cells and a hall (Mandapam). The hall infront seems to have lost it front wall partially. The hall is of about 5 x 6 x 2 meter in width, length and height respectively. There are 2 cells on left (west),3 cells in back wall and 3 cells on right side (east). The cells have sockets for wooden frames. Almost all the cells have a bench inside the cell. Though all the cells are not exactly same in dimenions the The cells are of about 1.65 x 2 x 2 meter in width, length and height respectively. The cells have lot of objects of usage kept by the Rudreshwar temple. Adjascent to the Vihar, there is a small cavern on the right side which is about 3.7 m x 2.2 meter in size with height of about 1.3 meter. The water cistern immediately next to Chaityagriha is about 3 meter x 3meter in size with height of about 1.6 meter. The water cistern which is away from the Vihar on the right isde is about 2 meter x 2 meter in size with about equal in depth.
 

 

 
20. Pillars in Chaityagriha, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
21. Pillars in Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
22. Pillars in Chaityagriha, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
24. Chaityagriha Facade, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
25. Cells in Vihar, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
26. Cells in Vihar, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
27. Cells in Vihar, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
28. Plaster in walls in cells, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
29. Plaster in walls in cells, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
30. Cavern, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
31. Cavern, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
32. Water cistern, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
33. Water Cistern, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
34. Water Cistern, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
35. Water Cistern, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
36. Unattended Mahadev Pindi, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
37.Something below the ground level ? , Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
38. Something below the ground level ?, Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 

 

 
39. Lamp post at Navasarwadi infront of Rudreshwar Caves, Satara district, Maharashtra, India
 
 
 
References :
1. Cave temples of India, London, 1880, Fergusson James and Burgess James.
2. Gazetters of Bombay Presidency, Satara District, Volume XVIII, 1885.
3. Buddhist architecture of western India, 1981, S. Nagraju.
4. Caitya Halls: Evidence of a Rock-Cut Architectural Tradition in the Vicinity of Karāḍ, Southern Mahārāṣṭra, David Efurd, 2006
5. Late Hinayan Caves of western India - M.K. Dhavalikar, 1984
 
 


For any queries and suggestions contact at kale_v@rediffmail.com